PROF. DR. AFYONCU: OSMANLI DÖRT AYAK ÜZERİNDE DURMUŞTUR
Vali Mustafa Taşkesen, İl Milli Eğitim Müdürlüğünün 'Makale Paylaşım Günleri' etkinlikleri kapsamında Prof. Dr. Erhan Afyoncu'nun 'Osmanlı'da Yönetim anlayışı' adlı konferansına katıldı.
26 Haziran Atatürk Kültür Sarayı'nda verilen konferansa Vali Mustafa Taşkesen'in yanı sıra çok sayıda davetli katıldı.
Konferansında 'Osmanlı'da Yönetim Anlayışı'nı anlatan Afyoncu, tarihte rol oynamış önemli milletlerden bir tanesinin de Türkler olduğunu söyledi.
Bazı milletlerin rollerini devam ettiklerini, bazı milletlerin ise rollerinin düşerek devam ettiğini ifade eden Afyoncu, 'Tarihte önemli rol oynadığınız zaman tabi tarihin esiri haline de geliyorsunuz. Bizim olduğumuz gibi. Tarihte büyük işler yaptıktan sonra, o eski güç sıkletinizi kaybettiğiniz zaman geçmiş sizi boğuyor. Büyük babaların oğulları biliyorsunuz hiçbir zaman için babalarının yaptığı işlere yetişemezler. Çünkü onlar babalarının gölgesinde yaşarlar. Ahmet, Mehmet değildir. Tevfik Fikret'in, Mehmet Akif'in oğludur. O şekilde gider. Bizde de aynı şekilde. Babasının paltosunu giymeye çalışan çocuklar gibiyiz. O paltonun içinde kayboluyoruz. Sağlıklı analiz yapma şansını kaybediyoruz. Bizim en büyük problemimiz bu. Cumhuriyetin ilk yıllarında reddi mirastan dolayı Osmanlı ile kendi geçmişimiz ile aramız açıldı. 1950'li yıllardan sonra tekrar kendi mirasımıza sahip çıkmaya başladık. Fakat kendi mirasımıza sahip çıkarken bu seferde reddi mirasın tam tersi olarak bu seferde aşırı hayranlıktan dolayı sağlıklı analiz yapma şansını kaybettik.
Sağlıklı analiz yapamayışımız, geçmişte yaptığımız hataları da düzgün bir şekilde anlamamamızı sağladı. O açıdan bazı devlet geleneği olarak bazı hataları devam ettiriyoruz. O değişmeden gidiyor' dedi.
Osmanlı'nın bir imparatorluk, bir İslam devleti olduğunu belirten Afyoncu, 'Bugün bir imparatorluk değiliz. Ulusal bir devletiz. Laik bir devletiz. Coğrafi sınırlarımız küçülmüş durumda. Osmanlı'daki farklılıklar yok. O yüzden profesyonel tarihçi bile olsanız o anlayışı kapmak kolay bir şey değil. Her kadar da olsanız bu zamanın insanısınız. Zamandan kendini soyutlayamıyorsunuz. Bir çok kavramları gelenek koptuğu için Cumhuriyet döneminde, anlamak mümkün değil. En büyük problemlerimizden bir tanesi bu' dedi.
Osmanlı devlet adamlarının Osmanlı'nın dört ayak üzerinde durduğu söylediklerini hatırlatan Afyoncu, bu ayakları şöyle ifade etti. ' Birincisi Osmanlı hanedanı, ikincisi Türk milleti, üçüncüsü İslam dini ve hilafettir, dördüncüsü İstanbul'dur. Bu dört ayak üzerin kurulmuştur devlet. Bu dört ayak üzerinde varlığını devam ettirmiştir. Bunun yanı sıra imparatorluk bir çok milletten oluşuyor. Bunlar özellikle Müslüman olanlar İslam kimliği altında, diğerlerini imparatorluk etrafında birleştiriyorlar. Osmanlı döneminde özellikle devlet felsefesinde şöyle bir anlayış var. İnsanlar arasında nizamı korumak için bir padişah lazımdır. Çünkü insanları kendi tabiatına bıraktığınız için kargaşa çıkar. Bunu da sağlayacak olan padişahtır. Padişah Osmanlı devlet yönetimindeki en önemli unsurdur. Monokrasinin, mutlakiyetin ana sembolüdür. Osmanlı imparatorluğunun 600 sene devam etmesinin ve Avrupa'ya üstün olmasının sebebi de Mutlak hükümdar otoritesidir'
Prof. Dr. Afyoncu, geçtiğimiz günlerde Taşhan'ın adının değiştirilmesi ile gündeme gelen Voyvodalık sistemi ile ilgili de bilgiler verdi.
Tokat'taki Voyvodalık'ın bir idari makam olmadığının altını çizen Afyoncu, ' Buradaki Voyvodalık şu demektir: Buranın gelirleri Voyvoda aracılığıyla merkezden atanan bir defterdar tarafından toplanıyor ve merkeze gönderiliyor. Tokat Voyvodalığı bir mali sistemdir. Kazıklı Voyvoda ile alakası olan bir sistem değildir. Bu Voyvodalardan kalma Taşhan gibi yapılar var. Bu Voyvodalar Tokat'ın yöneticisi. Sadece Tokat değil, Tokat'ın çevresinde Yozgat, Çorum gibi illerde ve ilçelerde oluşturulmuş mali bir yapıdır. Buradaki Voyvodalık mali bir yapıdır. Kazıklı Voyvodayla ilgisi yoktur. Tokat, 150-200 Voyvoda tarafından yönetilmiştir. Bu sistem vergi toplamak için uygulanmış bir sistemdir. Eflak ve Boğdan'da uygulanan Voyvodalıkla Tokat'ta uygulanan Voyvodalık birbirinden tamamen farklıdır' dedi.
Vali Mustafa Taşkesen, konferansın sonunda Prof. Dr. Erhan Afyoncu'ya günün anısına plaket takdim etti.
13 MAYIS 2014 G.GÜRKÖK
